Arolygon ecolegol

Rydym yn disgwyl i bob gwaith arolygu/asesu gael ei wneud a'i baratoi gan bobl gymwys sydd â chymwysterau, trwyddedau a phrofiad addas.

Rhaid i'r gwaith arolygu ddigwydd:

• ar adeg a mis priodol o'r flwyddyn ar gyfer y rhywogaeth honno
• mewn tywydd addas
• gan ddefnyddio canllawiau/dulliau arolygu sy'n cael eu cydnabod yn genedlaethol lle maent ar gael
• yn unol â’r safonau arfer gorau

Am arweiniad ewch i ‘ffynonellau ar gyfer dulliau arolygu’.

Hefyd, dylai adroddiadau gynnwys gwybodaeth fanwl am asesu effaith, a chynnwys unrhyw fesurau angenrheidiol ar gyfer osgoi, lliniaru, digolledu a gwella.

Rhaid i bob adroddiad a gyflwynir roi digon o wybodaeth i'r awdurdod cynllunio lleol allu ystyried effaith datblygiad arfaethedig yn llawn.

Rhaid i adroddiadau roi sylw i ddau ofyniad:

1. Asesiad o'r safle drwy arolwg ecolegol.
2. Asesiad o effeithiau ecolegol.

Rhaid i’r adroddiadau a gyflwynir sy'n dangos gwaith arolygu ac asesiad trwyadl sicrhau'r canlynol:

• nodi'r holl safleoedd dynodedig a'r rhywogaethau â blaenoriaeth ac a warchodir a'r cynefinoedd y gallai'r cynigion effeithio arnynt, a darparu manylion am yr effeithiau posibl a'r mesurau lliniaru arfaethedig
• crynhoi'r datblygiad arfaethedig
• disgrifiwch y safle gan gynnwys nodweddion bywyd gwyllt presennol, a hanes y safle, er enghraifft, pwy sy'n berchen arno, defnydd cyffredinol, hanes cynllunio, y math o ddatblygiad arfaethedig a'r angen amdano
• cynnwys chwiliad data gan Ganolfan Cofnodion Biolegol De ddwyrain Cymru (SEWBReC) a/neu unrhyw sefydliadau perthnasol
• rhoi gwybod i ni am rychwant, cwmpas a methodoleg y gwaith arolygu sy'n cael ei wneud
• cael eu cynnal a'u paratoi gan bobl gymwys sydd â chymwysterau, trwyddedau a phrofiad addas, a dylid cynnwys yr wybodaeth am hyn yn yr adroddiad
• cael eu cynnal ar adeg ac mewn mis priodol, mewn tywydd addas a chan ddefnyddio canllawiau/dulliau arolygu sy'n cael eu cydnabod yn genedlaethol lle maent ar gael gan ddefnyddio arfer gorau
• cofnodi'r rhywogaethau a/neu'r cynefinoedd sy'n bresennol ar y safle ac o fewn clustogfa briodol o amgylch y safle, gan nodi eu nifer/maint a'u lleoliad
• mapio dosbarthiad rhywogaethau a sut y defnyddir yr ardal, safle, strwythur neu nodwedd fel ar gyfer bwydo, cysgodi, bridio
• mapio'r mathau o gynefinoedd sy'n bresennol ar y safle a/neu mewn ardaloedd cyfagos er mwyn dangos ar gynllun graddfa briodol, a chofnodi maint, arwynebedd neu hyd y rhywogaeth
• nodi nodweddion cynefin a bywyd gwyllt yn y mapiau uchod, ac unrhyw nodiadau targed priodol, ar y safle ac oddi ar y safle. Cewch eich argymell i gynnwys lluniau
• cofnodi'n fras y rhywogaethau a'r cynefinoedd a brofwyd yn achlysurol fel rhan o'r arolwg fel sy'n briodol, fel tystiolaeth o adar sy'n nythu mewn arolwg ystlumod
• manylu ar unrhyw ffactorau cyfyngol neu gyfyngiadau a allai fod wedi effeithio ar y gwaith arolygu
• asesu statws y safle yn erbyn Safleoedd Bywyd Gwyllt/Safle o Bwysigrwydd ar gyfer meini prawf Cadwraeth Natur
• nodi rhwydweithiau ecolegol
• nodi a disgrifio effeithiau datblygu sy'n debygol o niweidio'r rhywogaethau, y nodweddion a ddefnyddir a chynefinoedd a ddylai ystyried:
  • effeithiau uniongyrchol ac anuniongyrchol
  • effeithiau tymor byr a thymor hir
  • dylanwad uniongyrchol ac anuniongyrchol
  • graddfa a natur yr effeithiau mewn cyd-destun lleol/cenedlaethol
  • effeithiau yn ystod y gwaith adeiladu a gweithredu

Mae ‘Ystyried Rhywogaethau a Warchodir o fewn Datblygiadau - Atodiad 2’ yn rhoi trosolwg o'r ystyriaethau y dylid mynd i'r afael â nhw yng nghyswllt rhywogaethau a warchodir. Bydd yr holl ddata a gyflwynir i'r awdurdod cynllunio lleol fel rhan o'r cais ar gael i SEWBReC, oni bai bod yr ymgeisydd yn gofyn fel arall. Am arweiniad ewch i ffynonellau ar gyfer dulliau arolygu.

Gallai mesurau osgoi sy'n rhan o gynigion datblygu ddileu'r angen am waith arolygu manwl. Byddwn yn gofyn am gyngor arbenigol gan Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) wrth benderfynu ar achosion pan allai hyn fod yn berthnasol.

Mesurau osgoi yw'r mesurau hynny y gellir eu gweithredu'n rhesymol i osgoi trosedd. O ganlyniad, gall y Mesurau Osgoi Rhesymol hyn (RAMs) yn aml osgoi'r angen am drwydded. Mesurau Osgoi Rhesymol yw'r dull a ffefrir wrth ystyried dyluniad cynllun. Gall y Mesurau gynnwys:

• adolygu cynllun y safle i osgoi colli nodwedd bwysig
• gwneud gwaith ar adeg sy'n llai tebygol o arwain at aflonyddwch
  newid ffyrdd o weithio i leihau effeithiau i lefel dderbyniol

Os yw’r Mesurau’n ymarferol mewn cynllun, rhaid nodi'r rhain o hyd mewn Datganiad Dull a gyflwynir i ni i'w gymeradwyo. Bydd gweithredu'r mesurau a amlinellir yn natganiad dull y Mesurau yn debygol o fod yn un o amodau'r caniatâd cynllunio sy'n deillio o hynny.

Os bydd y Mesurau’n osgoi pob effaith a ragwelir ar rywogaethau a warchodir a'u cynefinoedd i lefelau derbyniol, mae'n annhebygol y bydd angen trwydded CNC. Gall hyn yn aml osgoi neu leihau oedi wrth ddechrau datblygu a bydd yn aml yn lleihau costau hefyd. Felly, mae'n bwysig creu sianeli rhwng eich penseiri, boed y rheini'n rhai tirwedd neu fel arall, a'ch ecolegydd cymwys yn ystod cyfnod y prif waith cynllunio. Bydd hyn yn helpu i dywys y cynllun a'r rhaglen yn ddigon buan i weld a allai’r Mesurau fod yn ddull addas.

Nodyn cyfarwyddyd tri:

Rhaid i ddatblygwyr/ymgeiswyr ddarparu digon o dystiolaeth i ddangos bod osgoi yn amhosibl cyn lliniaru.

Nodyn cyfarwyddyd pedwar:

Os nad oes modd osgoi niwed, dylid dilyn mesurau lliniaru i’w leihau.

Yn dibynnu ar raddfa'r datblygiad a'r effeithiau a ragwelir, gall fod yn amhosibl dibynnu ar ddim ond y Mesurau i fynd i'r afael yn llawn â'r holl effeithiau posibl. Bydd cyfathrebu cynnar ar draws y tîm dylunio yn hyrwyddo mwy o ddealltwriaeth o'r holl gyfyngiadau, boed hynny'n ecolegol neu fel arall, ac yn caniatáu dull cytbwys o ddylunio.

Pan na fydd modd i’r Mesurau ddiogelu rhywogaethau a warchodir yn foddhaol, bydd angen mesurau lliniaru i sicrhau nad oes unrhyw niwed ac nad arweinir at unrhyw golled net i’w cynefinoedd. Bydd yr union fesurau sydd eu hangen yn dibynnu ar faint y boblogaeth, ei dosbarthiad a pha mor agos ydyw at waith, a graddfa, amseriad a pharhad y gwaith.

Bydd y datganiad dull yn manylu ar fesurau lliniaru i'w gweithredu a fydd yn weithgareddau trwyddedig. Felly, rhaid eu cynnal yn unol â'r datganiad dull.

Wrth ystyried mesurau lliniaru, rhaid rhoi sylw i’r pwyntiau canlynol:

• bydd dulliau lliniaru heb eu profi yn annerbyniol
• rhaid cynnwys yr holl weithwyr proffesiynol perthnasol wrth ddatblygu mesurau lliniaru pan fydd peirianwyr yn gweithio gydag arbenigwyr coed i gynllunio elfennau tirwedd galed gan leihau'r effeithiau ar goed wrth fodloni gofynion eraill o ran perfformiad
• gallai mesurau sydd wedi'u cynllunio i liniaru un effaith achosi effeithiau eraill, oherwydd pan fyddant yn annerbyniol, bydd sgrinio lleiniau coed helaeth yn cael effaith andwyol ar gymeriad tir agored
• gall plannu a fwriedir fel sgrinio gymryd cryn amser i gael effaith a rhaid ystyried cyfraddau twf realistig
• rheoli gweithgareddau adeiladu i sicrhau dichonoldeb

Amlinellir gofynion penodol ar gyfer mesurau lliniaru o ran rhywogaethau a chynefinoedd ar y taflenni cyfarwyddyd ar gyfer rhywogaethau penodol ac mewn canllawiau/dulliau arolygu a gaiff eu cydnabod yn genedlaethol.

Ac ystyried mesurau lliniaru arfaethedig, byddwn yn asesu arwyddocâd effeithiau gweddilliol yn erbyn polisïau cynllunio perthnasol. Ar adegau allweddol wrth i'r cynigion gael eu paratoi, rydym yn cynghori ymgeiswyr yn gryf i wneud yr un fath i osgoi gwastraffu adnoddau wrth baratoi cynigion annerbyniol.

Os yw parthau dylanwad wedi dynodi safleoedd o bwysigrwydd rhyngwladol (Ardal Cadwraeth Arbennig), efallai y bydd angen asesiad ar wahân o dan Reoliadau Cynefinoedd 1994.

Os ydych wedi rhoi cynnig ar yr holl ffyrdd o liniaru adnoddau tirwedd a bioamrywiaeth y safle datblygu, dylech ystyried mesurau digolledu.

Nodyn cyfarwyddyd pump:

Dim ond os yw'r datblygwr/ymgeisydd wedi dangos yn foddhaol nad oes modd osgoi na lliniaru ac nad yw'r mesurau digolledu'n achosi colled net i unrhyw gynefin y gellir ystyried digolledu.

Ystyriaethau cyffredinol ar gyfer digolledu

Os na all mesurau lliniaru leihau pob effaith bosibl yn foddhaol, mae'n debyg y bydd angen cymryd camau digolledu ychwanegol. Bydd mesurau digolledu yn rhai o ofynion y drwydded. Rhaid cadw at bob mesur digolledu a amlinellir yn y drwydded ac mae methu gwneud hynny yn anghyfreithlon.

Fel arfer, mae mesurau digolledu yn deillio o golli cynefinoedd. Os na all y datblygiad arfaethedig osgoi colli cynefin, dylid creu cynefin cydbwyso cyn y golled, yn unol â gofynion y drwydded. Rhaid cynnal maint poblogaeth a gwasgariad naturiol y rhywogaeth hefyd. O ganlyniad, mae'n bwysig ystyried y cysylltiad rhwng y cynefinoedd sy'n cael eu cadw yn yr ardal ehangach, cynefinoedd newydd a’r cynefinoedd presennol.

Rhaid digolledu cynefin cyn cynnal gwaith clirio'r safle. Bydd hyn yn galluogi trosglwyddo rhywogaethau a warchodir i'r ardal(oedd) digolledu cyn i'r datblygiad darfu arnynt.

Mae nifer o opsiynau digolledu ar gael ar gyfer colli cynefinoedd:

• ail-greu cynefinoedd o faint cyfartal neu fwy i'r rhai a gollir ar y safle
• gwella cynefinoedd o ansawdd gwael ar y safle, fel glaswelltir amwynder gwael o ran rhywogaethau i lastir sy'n llawn rhywogaethau
• creu a/neu wella cynefinoedd oddi ar y safle, y gellir ei wneud yn y ffordd orau drwy ymgynghori â ni, CNC, ac ymddiriedolaethau bywyd gwyllt lleol
• cyfraniad ariannol at greu, gwella a/neu reoli cynefinoedd oddi ar y safle

O bryd i'w gilydd, gall cynllun sydd wedi'i ystyried yn dda gynyddu lefelau bioamrywiaeth a thirwedd y safle uwchlaw'r hyn oedd yn bodoli cyn datblygu.

Wrth ail-greu cynefinoedd ar y safle, mae'n bwysig deall y cyd-destun lleol lle mae'r cynefinoedd hynny'n cael eu creu. Mae rhai cynefinoedd yn fwy priodol i ardal nag eraill. Yn yr un modd, gall creu'r cynefin cywir wella cysylltedd cyffredinol y rhwydwaith ecolegol, a chynyddu'r budd i fywyd gwyllt yn aruthrol. Gofynnwch i ni am gyngor. Ceir canllawiau ar ymgorffori cynefinoedd bywyd gwyllt mewn datblygiadau drwy seilwaith gwyrdd yn Adran 1 y ‘Dull Seilwaith Gwyrdd’.

Mae rhai mesurau digolledu yn syml a gellir eu sicrhau heb fawr ddim cost ychwanegol. Enghraifft dda yw defnyddio llwyni brodorol sy'n dwyn aeron ar gyfer cynlluniau tirlunio a gerddi. Yn achos rhai safleoedd trefol, gallant yn aml wella’r hyn oedd yno'n wreiddiol.

Yn naturiol, bydd angen mesurau digolledu yr un mor fawr, fel plannu coetir/prysgwydd newydd neu greu pyllau newydd, wrth golli cynefinoedd mawr. Dylid ystyried colledion mawr disgwyliedig a mesurau digolledu dilynol ar ddechrau’r prosiect a’r broses gynllunio. Bydd hyn yn galluogi cyfraniad gan nifer o ffynonellau ynghylch y mesurau cydbwyso mwyaf addas ac effeithiol. Gall hefyd nodi lleoliadau oddi ar y safle lle gellir defnyddio gwrthbwyso bioamrywiaeth fel adnodd digolledu. Yn ddelfrydol, byddai hyn rywle yn agos i'r budd mwyaf.

Yn aml mae creu cynefinoedd yn cael ei ysgogi gan golli cynefin. Fodd bynnag, mewn rhai amgylchiadau gellir cael mwy o fudd drwy greu cynefinoedd lleol mwy prin neu fwy arbenigol lle mae'r cyfle'n codi.

Er ein bod wedi ymrwymo i ddiogelu a gwella adnoddau bioamrywiaeth a thirwedd y fwrdeistref sirol, mae'n debyg y bydd achosion lle na ellir osgoi colledion. Er mwyn osgoi colledion cynyddol ar draws y fwrdeistref sirol, dylid sicrhau hyd yn oed symiau bach o gynefin newydd yn eu lle. Gellid gwneud hyn ar y safle lle mae'r cynllun yn caniatáu hynny dan broses seilwaith gwyrdd, neu oddi ar y safle yn unol â mesurau gwrthbwyso bioamrywiaeth mewn cytundeb â thirfeddiannwr.

Dim ond fel dewis olaf y dylid ystyried creu cynefinoedd oddi ar y safle a dylai cymaint o werth naturiol â phosibl aros ar y safle. Nid dim ond er mwyn bywyd gwyllt mae hyn - mae hefyd ar gyfer pobl sy'n byw ar y safle neu gerllaw. Mae seilwaith gwyrdd yn cynnig nifer o fanteision a gallai ei dynnu o ardal arwain at golli buddiannau a swyddogaeth i'r gymuned leol.

Fodd bynnag, rydym yn deall y bydd angen dirfawr am ddatblygiad yn gwrthdaro â'n nodau bioamrywiaeth mewn rhai achosion. Hefyd, rydym yn gwybod nad yw bob amser yn ymarferol disodli cynefinoedd a seilwaith gwyrdd yn llwyr o dan y pennawd datblygu. I fynd i'r afael â hyn, rhaid gwneud iawn am unrhyw golled oddi ar y safle.

Dim ond fel dewis olaf y dylid ystyried creu cynefinoedd oddi ar y safle a dylai cymaint o werth naturiol â phosibl aros ar y safle.

Dylid ymgymryd â phob achos o wrthbwyso bioamrywiaeth drwy ymgynghori â ni, Cyfoeth Naturiol Cymru, ac Ymddiriedolaethau Bywyd Gwyllt De a Gorllewin Cymru.

Mae nifer o ffyrdd y gellir cyflawni hyn, er enghraifft:

• sicrhau gwrthbwyso bioamrywiaeth drwy drefniant â thirfeddiannwr gan gynnwys creu/gwella/adfer oddi ar y safle
• cyfrannu at greu/gwella cynefinoedd gan bartïon eraill, fel Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt De a Gorllewin Cymru

Dylid ymgymryd ag unrhyw achos o wrthbwyso bioamrywiaeth drwy ymgynghori â ni a phartneriaid allanol fel Ymddiriedolaethau Bywyd Gwyllt De a Gorllewin Cymru, a CNC.

Mae nifer o ffyrdd y gellir cyflawni hyn, er enghraifft:

• gwrthbwyso bioamrywiaeth fel creu/gwella/adfer oddi ar y safle drwy drefniant gyda thirfeddiannwr
• cyfrannu at greu/gwella cynefinoedd gan bartïon eraill, fel Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt De a Gorllewin Cymru

Bydd gwrthbwyso yn sicrhau’r budd mwyaf pan fydd y gwaith o greu, adfer a/neu wella cynefinoedd yn cael ei wneud mewn cysylltiad agos â chynefinoedd presennol. Po fwyaf yw arwynebedd y cynefin a'i gysylltedd â chynefinoedd eraill, gorau oll i fywyd gwyllt.

Nodyn cyfarwyddyd chwech:

Dim ond i ddigolledu am ddifrod gwirioneddol na ellir ei osgoi y dylid gwrthbwyso cynefinoedd.

“Rhaid i'r fframwaith gwrthbwyso beidio ag annog diwylliant o fywyd gwyllt fel un y gellir ei ‘daflu, ei werthu a'i ddisodli’. Dewis olaf yw gwrthbwyso bioamrywiaeth, ar ôl gwneud pob ymdrech i osgoi a lleihau effeithiau posibl.”

Yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol, 2013.

Strategaeth lliniaru a digolledu ar gyfer rhywogaethau/cynefinoedd a warchodir ac sy'n flaenoriaeth.

I osgoi unrhyw effeithiau ychwanegol a nodir, ystyriwch newid y cynllun yn gyntaf. Dim ond pan fyddwch wedi rhoi cynnig ar osgoi elfennau tirwedd a bioamrywiaeth y dylech ystyried ffyrdd o liniaru gweddill yr effeithiau. Bydd angen i'r awdurdod lleol gyflwyno adroddiadau sy'n dangos pam mae osgoi effaith negyddol yn anymarferol cyn darparu strategaeth gyda chynigion lliniaru a digolledu.

Rhaid i gynlluniau datblygu ddarparu:

• strategaeth i sicrhau nad oes effaith andwyol gyffredinol ar gynnal cynefinoedd a rhywogaethau yr effeithir arnynt
• datganiad i oleuo ein hasesiad yn erbyn y ‘tri phrawf’ ar safleoedd lle y mae'n debygol yr effeithir ar rywogaethau neu gynefinoedd a warchodir gan Ewrop
• manylion unrhyw gynigion trawsleoli, gan gynnwys methodoleg ac asesiad llawn a disgrifiad o safle arfaethedig y derbynnydd
• manylion creu cynefin/nodwedd, ei adfer a/neu ei wella
• manylion unrhyw newid canlyniadol yn statws cynefinoedd/rhywogaethau â blaenoriaeth a fynegir mewn ffordd sy'n briodol i'r cynllun gweithredu bioamrywiaeth lleol
• amserlen waith i gynnwys mapiau a diagram yn dangos gwaith fesul cam/amseru yn ddelfrydol
• manylion am reoli a monitro ar ôl datblygu, naill ai yn yr adroddiad neu, yn ddelfrydol, fel cynllun rheoli annibynnol

Nodyn cyfarwyddyd saith:

Rhaid i bob cam gweithredu a monitro arfaethedig gael eu cofnodi ar System Adrodd ar Weithredu Bioamrywiaeth y DU (BARS).

Y broses o wneud cais am drwydded

Mae gan CNC ddull safonol o wneud cais am drwyddedau datblygu. Yn fyr, mae cais am drwydded yn mynnu bod y datblygwr neu'r tirfeddiannwr yn ymgymryd â'r gwaith arfaethedig i benodi ecolegydd sydd â chymwysterau a phrofiad addas. Dylid ei enwi ar y cais am drwydded.

Mae'n debyg mai’r ecolegydd a benodwyd fydd yn gyfrifol am gydlynu'r cais am drwydded, sy'n gofyn am lenwi ffurflen gais a llunio datganiad dull. Rhaid i'r datganiad dull fod ar fformat cymeradwy Cyfoeth Naturiol Cymru sydd wedi ei ddarparu gyda'r wybodaeth am y cais am drwydded. Bydd yn cyflwyno'r un wybodaeth i ni â honno sydd ei hangen arnom ar gyfer y cais cynllunio.

Pan fydd CNC yn derbyn cais, bydd fel arfer yn cymryd hyd at 30 diwrnod i gael penderfyniad.

Rheolau ar gyfer defnyddio'r drwydded

Bydd amodau ynghlwm wrth y drwydded a roddir a dim ond gyda'r datganiad dull cymeradwy y bydd yn ddilys. Dim ond y gweithgareddau y mae’r Datganiad Dull yn eu nodi y mae’r drwydded yn eu caniatáu, felly mae'n bwysig i ddatblygwyr a thirfeddianwyr ei adolygu'n ofalus cyn ei gyflwyno i Lywodraeth Cymru.

Nod y gweithgareddau a'r mesurau a nodir mewn trwydded yw osgoi niwed diangen i'r rhywogaeth a warchodir. Gall methu dilyn union fesurau'r drwydded arwain at erlyniad. Byddai unrhyw weithgaredd sy'n gwyro'n sylweddol oddi wrth y datganiad dull trwyddedig yn cael ei ystyried yn achos o dorri’r drwydded. Mae hyn yn cynnwys gwaith mewn lleoliadau gwahanol, gan ddefnyddio dulliau gwahanol neu ar adeg wahanol i'r hyn a nodir yn y datganiad dull.

Gallai unrhyw waith yr ymrwymwyd iddo ac a nodwyd yn y datganiad dull nad yw'n cael ei weithredu fel y datganiad dull trwyddedig gael ei ystyried hefyd yn achos o dorri'r drwydded. Gall hyn gynnwys archwilio a chynnal a chadw ffensys gwahardd, neu wneud gwaith monitro a rheoli neu ddilyn mesurau lliniaru sy'n cael eu goruchwylio ar y safle gan yr ecolegydd.

Mae torri amodau’r drwydded yn drosedd. Yn ôl y cyfreithiau presennol, gall unrhyw un sydd wedi'i awdurdodi i gyflawni gweithgareddau dan y drwydded gael ei ystyried yn gyfrifol am dorri telerau ac amodau'r drwydded.

Felly dylai pob aelod o staff a chontractwyr ar y safle gael eu briffio'n llawn am y drwydded a'i goblygiadau ar gyfer gweithio yno, cyn dechrau gweithio ar y safle. Dylid cadw’r canlynol ar y safle bob amser:

• copi wedi'i ddiweddaru o'r drwydded a'r datganiad dull cysylltiedig
• unrhyw daflenni adnabod a allai fod o gymorth i weithwyr y safle
• manylion cyswllt yr ecolegydd a benodwyd

Y dyddiad y daw’r drwydded i ben

Mae gan drwyddedau ddyddiad dod i ben. Os oes angen i waith barhau y tu hwnt i'r dyddiad dod i ben, rhaid i chi wneud cais am estyniad. Does dim modd rhoi estyniad ar gyfer trwydded sydd wedi dod i ben. Unwaith y bydd trwydded wedi dod i ben, rhaid i chi wneud cais am drwydded newydd. Yn dibynnu ar yr amser ers i’r dyddiad ddod i ben, efallai y bydd angen arolygon ychwanegol i sicrhau bod gwybodaeth gywir, wedi'i diweddaru yn cefnogi'r cais.

Un o'r ffyrdd symlaf o ychwanegu bioamrywiaeth at ddatblygiad yw gwella'r hyn sydd eisoes ar y safle. Gallai hyn fod ar ffurf pwll newydd, plannu coed, trwsio perthi neu newid sut y caiff glaswelltir y safle ei reoli. Ar ddatblygiadau mwy, mae'n bosibl weithiau creu ardaloedd penodol ar gyfer bywyd gwyllt sy'n cynnwys glaswelltir, coetir, prysgwydd neu hyd yn oed cyflenwad dŵr.

Gall safleoedd datblygu mawr wella cynefinoedd cyfagos a choridorau cysylltu ar gyfer planhigion ac anifeiliaid. Maent hefyd o ddiddordeb naturiol i breswylwyr.

Mae angen trwydded os caiff rhywogaethau a warchodir eu gweld yno neu gerllaw, a lle byddai cynigion yn cael effaith andwyol ar y rhywogaeth neu ar eu cynefinoedd fel arall. Bydd CNC yn aml yn helpu'r broses gwneud penderfyniadau i nodi a oes angen trwydded ai peidio.

Rhaid darparu datganiad dull y datblygwr neu’r ecolegydd a ddewiswyd sy'n nodi'r dulliau lliniaru a digolledu ar gyfer cais cynllunio a gyda’r cais am drwydded. Gall methu rhoi'r holl wybodaeth ofynnol ar gyfer cais cynllunio neu gais am drwydded arwain at oedi.

Rhoddir trwydded ar gyfer rhywogaeth benodol yn unig. Os gwelir rhywogaethau eraill sydd wedi’u diogelu/trwyddedu yn ystod y datblygiad, rhaid gwneud cais am y drwydded briodol.

Mae'r datganiad dull yn gyfreithiol rwymol unwaith y bydd wedi'i drwyddedu ac mae torri ei ddulliau yn drosedd.

Y datblygwr/tirfeddiannwr sy'n gwneud y cynigion sy'n gyfrifol am weithredu'r datganiad dull a chynnal y mesurau diogelu/lliniaru.

Y datblygwr/tirfeddiannwr sy'n meddiannu'r safle sy'n gyfrifol am roi gwybod i’r contractwyr sy'n gweithio yno neu gerllaw am ofynion y datganiad dull a'r ardaloedd gwarchodedig.

Gall unrhyw un sydd wedi'i awdurdodi i weithio dan y drwydded gael ei ddal yn gyfrifol am dorri ei hamodau.

Rhaid trafod unrhyw newidiadau i'r mesurau lliniaru, gan gynnwys y rheini mewn argyfwng, gyda Chyfoeth Naturiol Cymru a'r ecolegydd sy'n gyfrifol. Bydd angen diwygiadau i'r drwydded ar gyfer gwyriadau sylweddol i'r gwaith arfaethedig.

Mae'r isod yn eithriadau ar gyfer pan na fydd angen arolwg ac asesiad llawn o rywogaethau o bosibl:

1. Yn dilyn ymgynghoriad cyn ymgeisio gan yr ymgeisydd, mae'r awdurdod cynllunio lleol wedi nodi'n ysgrifenedig nad oes angen arolygon ac asesiadau o rywogaethau a warchodir.
2. Os yw'n amlwg nad yw rhywogaethau a warchodir yn bresennol er gwaethaf canllawiau sy'n nodi eu bod yn debygol, dylai ymgeiswyr roi tystiolaeth gyda'r cais cynllunio i ddangos nad ydynt yn bresennol. Er enghraifft, gallai hyn fod mewn llythyr neu adroddiad byr gan berson cymwys, profiadol neu sefydliad gwarchod natur lleol perthnasol.
3. Os na fydd y cynnig datblygu yn effeithio ar unrhyw rywogaethau a warchodir sy'n bresennol, dim ond gwybodaeth gyfyngedig y mae angen ei rhoi. Fodd bynnag, dylai'r wybodaeth hon:
   • ddangos na fydd effaith sylweddol ar unrhyw rywogaeth a warchodir sy'n bresennol
   • cynnwys datganiad yn cydnabod bod yr ymgeisydd yn gwybod ei bod yn anghyfreithlon aflonyddu ar rywogaethau a warchodir neu eu niweidio os cânt eu gweld neu os terfir arnynt yn ddiweddarach
4. Weithiau, gall fod yn briodol i ymgeiswyr ddarparu arolwg o rywogaethau a warchodir ac adrodd ar ddim ond un neu fwy o rywogaethau y mae gweithgareddau penodol yn effeithio arnynt. Dylai ymgeiswyr egluro pa rywogaethau y mae'r adroddiad yn eu cynnwys neu beidio, gan fod yr eithriadau'n berthnasol.