Gwarchodfa natur leol Coed Tremaen
Mae Coed Tremaen yn goetir llydanddail cymysg tir isel yng nghanol Bracla. Mae’n hafan ddeiliog, hygyrch rhag bywyd y dref ac mae’r llwybrau troellog drwy’r coetir yn llecyn perffaith i blant ei archwilio. Rydym yn rheoli’r coetir fel bod y gymuned leol yn gallu bod yn agos at natur.
Yn ardal o goetir hynafol, lled-naturiol, mae Coed Tremaen wedi’i rhestru yn ‘Rhestr Dros Dro Morgannwg o Goetiroedd Hynafol’ (Y Cyngor Cadwraeth Natur, Rhagfyr 1986).
Mae llwybrau drwy’r coetir y gellir eu defnyddio drwy gydol y flwyddyn. Mae arwyddbyst ar y llwybrau gyda ‘saethau robin goch’ a chyfres o banelau gwybodaeth i’ch helpu chi i adnabod y rhywogaethau o goed, blodau a bywyd gwyllt.
I wella mynediad, rydyn ni wedi gosod llwybr troed newydd yn ei le sy’n dilyn yr hawl tramwy cyhoeddus, mewn partneriaeth â Chyfoeth Naturiol Cymru. Yn 2013, cafodd llwybr mynediad graean newydd gyda lloriau pren ei osod yn ei le.
Rhywogaethau o blanhigion a ffyngau
- ynn
- drain duon
- clychau’r gog
- llwyni mwyar duon
- pidyn y gog
- bresych-y-cŵn
- llwyfenni
- llysiau Steffan
- rhedyn
- masarn bach
- eurinllys blewog
- tafod yr hydd
- drain gwynion
- cyll
- eiddew
- peli du
- erwain
- eglyn cyferbynddail
- briallu
- blodau anghyfagos
- derw digoes
- sycamorwydd
- blodau’r gwynt
- marddanadl melyn
Mae sawl llwybr troed anffurfiol yn rhedeg drwy floc gogleddol y coed. Yno, fe welwch chi ffosydd gyda phlanhigion y gwlybdir fel erwain, eglyn cyferbynddail a blodau anghyfagos. Cadwch lygad am o leiaf ddwy dderwen hynafol i’r dwyrain o’r ardal hon.
Mae’r bloc deheuol wedi’i ffensio yn rhannol ac nid yw’n hygyrch i’r cyhoedd. Mae’n cynnwys cyfran lawer uwch o lwyni mwyar duon. Mae darnau lleol o laswelltir tal wedi’i led-wella ac ychydig o lwyni mewn sawl ardal ar hyd ymylon y coetir.
Rhywogaethau o anifeiliaid:
- titw tomos las
- siff saff
- broga
- madfall
- telor y cnau
- ystlum lleiaf
- robin goch
- llygoden y coed
Lleoliad:
Dilynwch y llwybr troed i’r dde o Oak Tree Court wrth i chi nesau at Ysgol Uwchradd Gatholig Archesgob McGrath.
Mae maes parcio cyhoeddus ar gael yng Nghanolfan Siopa Triongl Bracla.
Hanes lleol
Mae’r hen fapiau Arolwg Ordnans (OS) yn dangos bod y coetir presennol wedi bod yn rhannol goediog o leiaf ers 1799. Erbyn 1875, roedd y coetir yn cael ei farcio ar fapiau OS fel ‘Tre-Maen Wood’. Mae’r map hwn hefyd yn dangos trac drwy gornel dde orllewinol y coed sy’n cysylltu i drac arall ar ymyl orllewinol bellaf y coetir presennol. I’r de, mae’r trac yma’n arwain i hen chwarel ac odyn galch yn Nhremaen isaf. Mae’n bosib bod y trac yn cael ei ddefnyddio i fynd â choed o’r goedwig i gael eu defnyddio fel tanwydd ar gyfer yr odyn galch.
Hefyd yn rhan ddeheuol Coed Tremaen, ger un o’r pontydd, fe welwch chi weddillion hen wal garreg, a beth sy’n ymddangos fel hen lifddor. Mae’n debygol bod o leiaf rai o’r hen gloddiau terfyn yn y coed wedi cael eu defnyddio unwaith i gau anifeiliaid pori i mewn, fel moch a geifr. Yn wir, efallai y gwelwch chi sawl hen glawdd yn y coed. Efallai bod y rhain wedi bod yn rhan o ffin y coetir hynafol.
Os oes gennych chi unrhyw wybodaeth am hanes Coed Tremaen, cysylltwch â ni.
Cyswllt
Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr
E-bost:
biodiversity@bridgend.gov.uk
Cerflun ceidwad natur
Ceidwad y Coed sydd yn y warchodfa.
Gwirfoddoli neu drefnu trip ysgol yma
Os ydych chi eisiau cefnogi’r safle yma, trefnu ymweliad addysgol, neu wirfoddoli yng nghefn gwlad yn gyffredinol, cysylltwch â ni.
Cyswllt
Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr
E-bost:
Biodiversity@bridgend.gov.uk